O dojrzałości szkolnej można powiedzieć, gdy dziecko jest gotowe, by sprostać wyzwaniom, które na co dzień spotykają je w szkole. Czas edukacji wymaga od młodzieży wykonywania zróżnicowanych zadań oraz sumiennego spełniania obowiązków. W szkole, poza przyswajaniem nowej wiedzy, można nauczyć współżycia z innymi ludźmi, zarówno w mniejszych, jak i większych grupach, co wpływa na poprawną adaptację jednostki w społeczeństwie. Dojrzałość szkolna to pojęcie ważne dla dobrego funkcjonowania dziecka w konkretnym środowisku.
Dojrzałość szkolna – co świadczy o rozwoju dziecka?
Gotowość szkolna dzieci jest ważna, dlatego że daje gwarancję na powodzenie w nauce. Pełnienie obowiązku szkolnego wymaga codziennej sumienności i zaangażowania mimo młodocianego wieku. O dojrzałości szkolnej dziecka świadczy kilka składowych. Na które aspekty należy zwrócić szczególną uwagę, oceniając poziom rozwoju dziecka?
- Dojrzałość emocjonalna – oznacza, że funkcjonowanie jednostki w sferze emocji jest stabilne. Dziecko dojrzałe emocjonalnie potrafi radzić sobie w sytuacjach nacechowanych emocjami. W sferze szkolnej najważniejsze jest to, jak jednostka reaguje na uwagi kierowane od wychowawców lub nauczycieli. Dzięki dojrzałości emocjonalnej dziecku rzadko zdarzają się kłopoty z przyjęciem pozytywnej lub negatywnej wypowiedzi od osoby dorosłej – dojrzały uczeń potrafi przyjąć komunikat, oraz odpowiednio na niego zareagować. W trudnych chwilach naturalnym staje się prośba o pomoc – to również świadczy o dojrzałości dziecka, które w danym momencie nie posiada odpowiednich zasobów do pokonania konkretnego problemu.
- Dojrzałość społeczna – przede wszystkim określa poziom rozwoju dziecka pod kątem umiejętności życia w grupie. Dziecko chodzące do szkoły jest częścią większej społeczności, np. klasy lub grupy najbliższych przyjaciół. Przy dużym natężeniu rozwoju społecznego dziecko nie ma oporów przed nawiązywaniem kontaktów z rówieśnikami oraz osobami dorosłymi. Gotowość dziecka w kontekście społecznym oznacza także respektowanie z góry narzuconych zasad i umów, które są gwarancją bezpiecznego i satysfakcjonującego życia w grupie ludzi. Dojrzałość szkolną ucznia można rozpoznać po tym, że wie on, które zachowania są dobre, a których należy się wystrzegać.
- Dojrzałość umysłowa dziecka – przejawia się w ciekawości i chęci dziecka do nauki. Wyższy poziom rozwoju w tym aspekcie wiąże się z większym zaangażowaniem ucznia w nowe zadania, np. naukę czytania, pisania lub liczenia. Dojrzałość umysłowa to także umiejętność koncentracji oraz czynny udział w trakcie prowadzonych zajęć lekcyjnych.
Dziecko dojrzałe – po czym można je poznać?
O gotowości szkolnej dziecka można wnioskować na podstawie konkretnych zachowań. O prawidłowym rozwoju świadczą cechy osobowości oraz konkretne umiejętności, które można dostrzec na co dzień. Dziecko gotowe do pełnienia zadań szkolnych:
- posiada wiedzę na własny temat,
- potrafi opisać otaczającą je rzeczywistość,
- umie skoncentrować się na wykonywanym zadaniu oraz wykonuje je z powodzeniem,
- ma dobrze funkcjonującą pamięć, która ułatwia mu przyswajanie nowych treści,
- nie ma problemu ze znalezieniem różnic i podobieństw między obiektami lub zbiorami,
- jest samodzielne – jedzenie, ubieranie, rozbieranie i zaspokajanie potrzeb fizjologicznych nie sprawiają mu trudności,
- przestrzega zasad społecznych i szanuje ustalone zasady (np. dotyczące odpowiedniego zachowania w trakcie lekcji),
- jest zainteresowane poszerzaniem wiedzy oraz nabywaniem umiejętności szkolnych, takich jak czytanie, pisanie czy nauka liczenia.
Jak pomóc dziecku osiągnąć dojrzałość szkolną?
Poziom dojrzałości szkolnej można stale rozwijać – ten etap może być rozłożony w czasie. Zdarza się, że pewne sfery rozwoju dziecka mogą być mniej lub bardziej ukształtowane. Doskonałym pomysłem na pogłębianie wszystkich aspektów dojrzałości szkolnej jednocześnie są np. grupowe zajęcia pozalekcyjne lub warsztaty. Dopasowane do zainteresowań ucznia aktywności wpływają nie tylko na efektywną naukę, ale także na budowanie relacji z rówieśnikami. Zajęcia tematyczne z nauk ścisłych (chemia, matematyka) są skutecznym sposobem na przełamanie wielu barier – zarówno związanych z relacjami interpersonalnymi, jak i samą nauką danego przedmiotu. Na szczególną uwagę zasługują zajęcia dodatkowe z chemii, podczas których uczniowie przyswajają wiedzę oraz bawią się w przeprowadzanie barwnych doświadczeń. Dzięki zajęciom dodatkowym osiągnięcia szkolne uczniów mogą wznieść się na zupełnie nowy poziom, a ich dojrzałość rośnie z dnia na dzień.