Nieśmiałość to cecha, która może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie – problem dotyka zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Jest wyzwaniem szczególnie ciężkim dla młodzieży w wieku szkolnym. Osoby dorosłe są dużo bardziej świadome siebie, potrafią samowolnie wyjść z własnej strefy komfortu i na różne sposoby szukają rozwiązań. Dzieci nie mają wykształconych takich umiejętności i często dopiero uczą się rozpoznawać i rozumieć własne emocje. Czym tak naprawdę jest nieśmiałość? Jak wspierać dziecko, które na co dzień zmaga się z uczuciem skrępowania w towarzystwie innych?
Nieśmiałość – wrodzona czy nabyta?
Nieśmiałość to zahamowanie i uczucie skrępowania w kontaktach interpersonalnych. Jest to poważny problem, który utrudnia realizację wielu celów. Nieśmiałe dziecko może zmagać się z przebywaniem w obecności innych dzieci w klasie – odczuwany dyskomfort w sytuacjach społecznych czasem prowadzi do izolacji od reszty rówieśników. Osoby nieśmiałe często mają niskie poczucie własnej wartości oraz nie wierzą we własne umiejętności. W trakcie zajęć lekcyjnych duża nieśmiałość dziecka wiąże się z obawami i trudnością z wypowiadaniem się przed grupą ludzi, co znacznie utrudnia funkcjonowanie w szkole. Aktualne badania naukowe dostarczają dowodów, że nieśmiałość może być cechą wrodzoną, dlatego że można ją zaobserwować już u kilkumiesięcznych maluchów. Zdarza się, że nieśmiałość nabywana jest w trakcie życia – często w wyniku trudnych, niekomfortowych w obecności innych ludzi.
Nieśmiałe dziecko – po czym je rozpoznać?
Wszystkie nieśmiałe dzieci można rozpoznać po pewnych cechach charakterystycznych. W sytuacjach społecznych osoba o wysokim natężeniu tej cechy doświadcza szeregu objawów fizjologicznych. Do najczęstszych należą bladość skóry, zaczerwienienie twarzy, drżenie głosu oraz przyspieszone tętno. Przy bardzo dużym skrępowaniu nieśmiałe dziecko może doświadczać nawet bólu głowy lub brzucha. Wycofanie z kontaktów międzyludzkich można rozpoznać także po zachowaniu. Które z nich wskazują na problem z nadmierną nieśmiałością? Wśród najpopularniejszych można wymienić:
- unikanie kontaktu wzrokowego,
- spięte ciało,
- sztywność mimiki twarzy – obecność nerwowego uśmiechu,
- małomówność lub przyciszony ton głosu.
W szkole osoby nieśmiałe najłatwiej jest rozpoznać po zachowaniu. Inną podstawą do określenia problemu jest uzewnętrznienie przez dziecko własnych emocji – rodzicom, wychowawcy lub pedagogowi szkolnemu. W sferze emocjonalnej i umysłowej dziecko ma zazwyczaj negatywne myśli na swój temat oraz czuje się zawstydzone w obecności innych ludzi. Większa pewność siebie to obszar, w którym warto pomóc dziecku.
Jak wspierać nieśmiałe dziecko?
Wysoki poziom nieśmiałości dziecka może utrudniać mu wypełnianie obowiązków szkolnych oraz budowanie zażyłych relacji z rówieśnikami. Rodzice, opiekunowie oraz wychowawcy w szkole powinni być wyczuleni na drobne przejawy skrępowania – u każdego może występować ono w innych okolicznościach i objawiać się w różny sposób. Co zrobić, jeśli Twoje dziecko boryka się z dużym skrępowaniem?
- Pomóż nieśmiałemu dziecku znaleźć nowe zainteresowania i pasje – dzięki nim młodzież i dorośli odczuwają większą sprawczość oraz mają wyższe poczucie własnej wartości.
- Naucz je komunikować o swoich negatywnych myślach i emocjach – rozpoznanie problemu w obszarze emocjonalnym pozwala na odpowiednią reakcję. Nieśmiałe dziecko często może doświadczać stresu i lęku, szczególnie jeśli jest obserwowane przez dużą liczbę obcych osób. Warto pokazać uczniowi proste techniki relaksacyjne, które pomogą mu opanować nieprzyjemne emocje w sytuacjach społecznych w czasie zajęć szkolnych (np. techniki oddychania).
- Ćwicz umiejętności społeczne – najbezpieczniej ćwiczyć je w domu lub w towarzystwie zaufanych ludzi. Jeśli dziecko ma bliskich kolegów czy przyjaciół, to doskonałym pomysłem jest zapisanie go na dodatkowe zajęcia pozalekcyjne. Podczas warsztatów lub kół tematycznych można nie tylko rozwijać swoje zainteresowania, ale także zacieśniać więzi z rówieśnikami, co istotnie wpływa na lepsze samopoczucie i większą pewność siebie u osób nieśmiałych.
Dziecko nieśmiałe – jak odkryć jego talenty?
Odnajdywanie nowych pasji oraz rozwijanie umiejętności to prawdziwe lekarstwo na niskie poczucie własnej wartości – jedno z głównych zmagań u osób nieśmiałych. Talenty, to coś, co wzmacnia poczucie wyjątkowości u dzieci i dorosłych. Twoja córka lub syn mają dużo pasji do chemii? Zorganizuj im wyjątkowy pokaz chemiczny na urodzinach z najbliższymi – jest to dobry pomysł na stopniowe przełamywanie nieśmiałości. Pewne siebie dziecko nie będzie miało oporu, by wypowiadać się na forum, czy uczęszczać na dodatkowe zajęcia tematyczne – pamiętaj, że potrzeba tu dużo wsparcia i zachęty. Warto pomóc młodzieży skutecznie przełamać nieśmiałość – dlatego, że jest ona barierą na drodze do szczęścia, zadowolenia z siebie i wartościowych relacji.